The Botany of Desire

"The order we impose on nature is never more than temporary or illusory. In the end the logic of nature will win out over the logic of capitalism, the logic of the factory, the logic of efficiency. It's always been so, and it always will be so. Nature is stronger than any of our designs, and nature resists our control."

Altijd te laat

"Das, was ist, zu begreifen ist die Aufgabe der Philosophie, denn das, was ist, ist die Vernunft. Was das Individuum betrifft, so ist ohnehin jedes ein Sohn seiner Zeit; so ist auch die Philosophie, ihre Zeit in Gedanken erfasst. Es ist ebenso töricht zu wähnen, irgendeine Philosophie gehe über ihre gegenwärtige Welt hinaus, als, ein Individuum überspringe seine Zeit, springe über Rhodus hinaus. Geht seine Theorie in der Tat drüber hinaus, baut es sich eine Welt, wie sie sein soll, so existiert sie wohl, aber nur in seinem Meinen - einem weichen Elemente, dem sich alles Beliebige einbilden lässt."

"Um noch über das Belehren, wie die Welt soll, ein Wort zu sagen, so kommt dazu ohnehin die Philosophie immer zur spät. Als der Gedanke der Welt  erscheint sie erst in der Zeit, nachdem die Wirklichkeit ihren Bildunsprozess vollendet und sich fertig gemacht hat. [...] Wenn die Philosophie ihr Graun in Grau malt, dann ist eine Gestalt des Lebens alt geworden, und mit Grau in Grau lässt sie sich nicht verjüngen, sondern nur erkennen; die Eule der Minerva beginnt erst mit der einbrechenden Dämmerung ihren Flug." (Hegel 1970, Grundlinien der Philosophie des Rechts, pp. 26-28)

De eigenlijke opgave

"De eigenlijke opgave is datgene wat we niet weten en dat we, voor zover we het echt weten, namelijk als opgegeven taak, altijd slechts vragenderwijs weten.
Kunnen vragen betekent: kunnen wachten, desnoods een heel leven. Maar een tijdperk, waarin alleen dát werkelijk is wat snel gaat en zich met beide handen laat grijpen, houdt het vragen voor 'onrealistisch', voor iets wat niet loont. Het wezenlijke is echter niet het getal, maar de echte tijd, dat wil zeggen het juiste ogenblik en het juiste volharden." (Heidegger 1997, Inleiding in de Metafysica, p. 232 [157])

Het onvermogen om machteloos te zijn

“Zo nemen we in de mens een voortdurend heen en weer gaan waar tussen de menselijk noodzakelijke hybris in de aanspraak, de geschiedenis te overstijgen, en besef van geringheid, dat de mens terugwerpt op zijn eindigheid en historiciteit, maar dat zelf tot hybris verwordt, zodra de mens meent, zich in zijn historiciteit te kunnen schikken: de mens is zo eindig, dat hij zijn eindigheid niet op zich kan nemen.” (Oudemans 1980, De verdeelde mens, p. 149)

Sartre was scheel...

Zowel God als de mens zijn dood

Nietzsche

"God is dood."

"With Darwin's natural selection at the helm, no one needed to consider what Life did next, or what it had done, or even what it was doing. Consideration was not a consideration. The mindless, ceaseless engine of natural selection would take care of the flight plan - such as it was, beacause, according to Darwin, it was making it all up as it went along, and there was no real purpose to the flight anyway, no confirmed destination. Life was flying just because it could fly. And God, the universe's former pilot, was out of a job." (Hughes 2011, On the Origin of Tepees, p. 104)

Foucault

"De mens [het subject] is dood." 

"If hats and barns and every other artifact of humanity can self-design, if everything we hold dear can come about mindlessly, just as species do in nature, then we could be out of a job: cultural Life could evolve quite happily without any conscious participation on our part." (Ibid.) 

Philosophy, a chick magnet?

(zie ook: In de exaptatieruimte)

"In his book How the mind works, Steven Pinker argued that human art, music, humor, fiction, religion, and philosophy are not real adaptations, but biological side-effects of other evolved abilities.

This book proposes that our minds evolved not just as survival machines, but as courtship machines. Every one of our ancestors managed not just to live for a while, but to convince at least one sexual partner to have enough sex to produce offspring. Those proto-humans that did not attract sexual interest did not become our ancestors, no matter how good they were at surviving.

The human mind and the peacock's tail may serve similar biological functions. 

By shifting our attention from a survival-centered view of evolution to a courtship-centered view, I shall try to show how, for the first time, we can understand more of the richness of human art, morality, language and creativity.

Evolutionary psychology must become less Puritan and more Dionysian. Where others thought about the survival problems our ancestors faced during the day, I wanted to think about the courtship problems they faced at night. In poetic terms, I wondered whether the mind evolved by moonlight." (Miller 2000, The Mating Mind, pp. 3-7)

Een onaanvaardbare gedachte

"Wat de onsterfelijkheid betreft, er is niets wat me zo duidelijk laat zien dat dit een sterk en bijna instinctief geloof is als de overtuiging van de meeste tegenwoordige fysici, namelijk dat de zon en al haar planeten na verloop van tijd te koud zullen worden om leven toe te laten, tenzij een groot object inslaat en de zon en haar op deze manier nieuwe energie geeft. Voor iemand als ik die gelooft dat de mens in de verre toekomst een veel perfecter schepsel zal zijn dan hij nu is, is het een onaanvaardbare gedachte dat hij en alle andere schepsels met gevoel na zo'n langdurige en langzame vooruitgang gedoemd zijn totaal vernietigd te worden." (Darwin 2009, Autobiografie, p. 84)

De implosie van Plato's grot

"In mijn Journaal heb ik geschreven dat, staande te midden van de indrukwekkende pracht van een Braziliaans woud, 'het niet mogelijk is een gepast beeld te geven van de hogere gevoelens van verwondering, eerbied en devotie die de geest doen volstromen en verheffen'. Ik weet nog goed hoe ik ervan overtuigd was dat er meer in de mens is dan alleen zijn adem. Maar nu kan het indrukwekkendste landschap dergelijke overtuigingen  en gevoelens niet meer opwekken in mijn geest. Men zou werkelijk kunnen zeggen dat ik lijk op een man die kleurenblind is geworden, en het universele geloof van mensen in het bestaan van de kleur rood heeft tot gevolg dat mij tegenwoordige gebrek aan waarneming geen enkele bewijskracht heeft." (Darwin 2009, Autobiografie, p. 83)

"Isn't it enough to see that a garden is beautiful without having to believe that there are fairies at the bottom of it too?"
(Dawkins 2006, The God Delusion)

Gradualism

"Nevertheless the differences in mind between man and the higher animals, great as it is, certainly is one of degree and not of kind." (Darwin 2006, The Descent of Man, p. 151)

That great law of our nature

"I say, that the power of population is indefinitely greater than the power in the earth to produce subsistence for man. Population, when unchecked, increases in a geometrical ratio. Subsistence increases only in an arithmetical ratio. A slight acquaintance with numbers will show the immensity of the first power in comparison of the second. By that law of our nature which makes food necessary to the life of man, the effects of these two unequal powers must be kept equal. This implies a strong and constantly operating check on population from the difficulty of subistence. This difficulty must fall some where, and must necessarily be severely felt by a large portion of mankind.

[...]

This natural inequality of the two powers of population and of production in the earth, and that great law of our nature which must constantly keep their effects equal, form the great difficulty that to me appears insurmountable in the way to the perfectibility of society. All other arguments are of slight and subordinate consideration in comparison of this. I see no way by which man can escape from the weight of this law which pervades all animated nature. No fancied equality, no agrarian regulations in their utmost extent, could remove the pressure of it even for a single century." (Malthus 2008, Essay on the Principle of Population, pp. 13-14)

Geworpen ontwerp

"We all look at the world through goggles. Many of us are unaware of this fact (and those who are aware are loath to admit it), but we all perceive the world about us through tinted lenses - tinted with the ideas stored in our memories. Only by referring to the millions of ideas we have consciously and unconsciously logged in our brains can we continually make sense of the world we experience. No one has a goggles-free view of the world, because no living brain is ideas-free."

"That said, we do have a choice of goggles. [...] We can take our pick."

(Hughes 2011, On the Origin of Tepees, pp. 3-4)

Vrije tijd

"Leasure is the mother of Philosophy." (Hobbes 1985, Leviathan, p. 683)

"In oktober 1838, dat wil zeggen vijftien maanden nadat ik was begonnen met mijn systematische onderzoek, las ik ter ontspanning toevallig het boek van Malthus over Bevolking [Essay on the Principles of Population]. En aangezien ik door het langdurig waarnemen van de gewoonten van dieren en planten rijp was voor het begrijpen van de strijd om het bestaan die overal plaatsvindt, kwam er direct bij me op dat onder deze omstandigheden voordelige variaties bewaard, en onvoordelige vernietigd zouden worden. Het gevolg daarvan zou de vorming van nieuwe soorten zijn. Welnu, hier was dan eindelijk een theorie waarmee ik aan de slag kon."  (Darwin 2009, Autobiografie, pp. 116-117)

Heer en meester?

(zie ook: Genetica en ethiek)

"Ik sta op het punt u mee te nemen op een ongelooflijke reis in de toekomst van de mensheid. Een toekomst die enkele jaren geleden nog ondenkbaar was, buiten het bereik lag van sterfelijke mannen en vrouwen. Maar nu is alles anders, eens en voor altijd. Wij mensen hebben het woeste leven getemd. En zo hebben wij het vermogen verworven om te bepalen wie onze kinderen zullen zijn. En zo zullen wij uiteindelijk het vermogen verwerven om het lot van onze soort te bepalen." (Silver 1997, Sleutelen aan de schepping, p. 19)

"Het is mij [...] duidelijk geworden dat kennis van groot nut kan zijn voor het leven en dat er in plaats van de abstracte filosofie die men in de scholen onderwijst, een praktische filosofie mogelijk is die, doordat ze ons van de kracht en de werkingen van het vuur, het water, de lucht, de sterren, de hemelen, en alle andere lichamen waardoor wij omringd zijn, even duidelijke kennis verschaft als die welke wij hebben van de verschillende vaardigheden van onze ambachtslieden, het ons mogelijk maakt hiervan op dezelfde wijze gebruik te maken voor al datgene waarvoor ze geschikt zijn, en wij zo als het ware heer en meester der natuur zouden kunnen worden." (Descartes 1979, Over de methode, pp. 96-97 [61-62])

Of toch niet?

"Van begin tot eind zal ik de argumenten die men gebruikt bij verzet tegen de reprogenetica [een combinatie van de voortplantingsbiologie en de genetica] onder de loep nemen. In sommige gevallen zal ik oppositie leveren tegen bewuste of onderbewuste angsten voor het overschrijden van de grenzen van 'het domein van God'. Maar in alle gevallen zal ik beweren dat het gebruik van reprogenetische technieken onvermijdelijk is. Regeringen, samenlevingen en zelfs de wetenschappers die deze technieken creëren, zullen hen niet onder controle kunnen houden.
Er is geen twijfel mogelijk. Er is hoe dan ook een nieuw tijdperk aangebroken. En of wij het nu leuk vinden of niet, het mechanisme van vraag en aanbod zal oppermachtig zijn." (Silver 1997, Sleutelen aan de schepping, p. 15)

In de exaptatieruimte

"HE: Als je zicht krijgt op het Darwinisme, lijkt het dat de waarheid van Darwinistische uitspraken zelf ook Darwinistisch begrepen moet worden. Zou het Darwinistische denken, het mechanische berekenende denken uit kunnen sterven als blijkt dat het ‘onhandig’ is?

OU: Ja. Dus iets anders dan onwaarheid in de zin van uitsterven, omdat er geen overlevingsmogelijkheid is, is er niet. Dat wil niet zegen, dat de wereld altijd rechtvaardig is; helemaal niet. Want iets dat hele goede overlevingskansen heeft – onder bepaalde omstandigheden – kan door een toevallige verandering van deze omstandigheden uitsterven.

SA: Betekent het Darwinisme de vernietiging van de zogenoemde geesteswetenschappen?

OU: Nee. Het Darwinisme leert dat er een belangrijke exaptatieruimte is, dat wil zeggen, er bestaan een heleboel verschijnselen die niet zozeer het gevolg zijn van variatie en selectie, maar die een soort irrelevantie, ruis vormen. Binnen een exaptatieruimte overleeft iets, omdat het er nu eenmaal is. Zoiets kan heel lang bestaan, en het is zelfs noodzakelijk om tot selectie te kunnen komen. Onderdelen van dat soort ruis zijn faculteiten zoals Wijsbegeerte en Theologie. Die dingen doen eigenlijk niks, maar ze doen ook geen kwaad – dus voorlopig blijven ze bestaan." (Oudemans 2002, Darwinistische Robotica, p. 4)

Het christendom tapt een gradiënt af

(zie ook: Filosofie als verbranding)

"The idea that nature abhors a gradient, one of the key ideas of this book, is very simple: A gradient is simply a difference (for example, in temperature, pressure, or chemical concentration) across a distance. Nature's abhorrence of gradients means that they will tend spontaneously to be eliminated-most spectacularly by complex, growing systems. The simple concept of collapsing gradients encapsulates the difficult science of thermodynamics, demystifies entropy (as important to the universe as gravity), and illuminates how all complex structures and processes, including those of life, come naturally into being." (Schneider & Sagan 2005, Into the cool, p. 6)

"Pas in de sofistiek en bij Plato wordt de schijn tot louter schijn verklaard en daardoor verlaagd. In dezelfde beweging wordt het zijn als ιδέα tot een bovenzinnelijk oord verhoogd. De kloof, χωρισμóς, wordt opengereten tussen het slechts schijnbaar zijnde hieronder en het werkelijke zijn ergens daarboven; die kloof, waarin zich vervolgens de leer van het christendom vestigt, door tegelijkertijd het ondermaanse tot het geschapene en het bovenmaanse tot de Schepper om te duiden, en zich met deze aldus omgesmede wapens tegen de oudheid [als zijnde het heidendom] keert en haar onkenbaar verdraait. Nietzsche zegt daarom terecht dat het christendom platonisme is voor het volk." (Heidegger 1997, Inleiding in de metafysica, p.131 [80])

A Memetics Compendium

"Consider mobile phones. The typical sociobiology perspective pictures humans using phones to promote their own ends, with the employees and bosses at the phone company using the technology to promote their own ends. The meme's eye view of this set-up looks rather different: the memes are using the human bodies of the users as sophisticated data-capturing devices and world manipulators. Giving on-screen instructions to humans allows the memes to take advantage of sophisticated actuators made using molecular nanotechnology, while cameras, microphones and keyboards allow for data input. The data is then fed to a server-side computer system, which acts like a large and sophisticated brain which manages the entire set-up. The whole system is arranged so as to promote and perpetuate the mobile phone company's memes - at the expense of the memes of its competitors." (Tim Tyler)

(A Memetics Compendium, compiled by Robert Finkelstein)

Het failliet van het modernisme

"De archeologie van ons denken toont eenvoudig aan dat de mens een uitvinding van recente datum is. En mogelijk ook dat zijn einde nabij is.
Als deze disposities zouden verdwijnen zoals ze zijn verschenen, als ze zouden omslaan door een of andere gebeurtenis waarvan we hoogstens de mogelijkheid kunnen vermoeden, maar waarvan we voorlopig niet de vorm of de belofte kennen, zoals de grond van het klassieke denken tijdens de overgang van de achttiende naar de negentiende eeuw - dan zouden we er zeker van kunnen zijn dat de mens zal verdwijnen, als een gezicht in het zand op de vloedlijn van de zee." (Foucault 2012, De woorden en de dingen, p. 453)

Niet het 'ik denk', maar de taal is primair

"It is not the thinking or the reflective I that withstands the test of universal doubt (Apel, 1981), it is time and the phrase. It does not result from the phrase, I doubt, that I am, merely that there has been a phrase. Another phrase (the one we just read: There has been a phrase) has linked onto the first one by presenting itself as what follows it. And a third one, the one we just read, / There has been a phrase / follows / I doubt /, has linked onto the first two by presenting their linkage in the form of a temporally ordered series (There has been. . . , follows .  . .)." (Lyotard 1988, The Differend, p. 59)

Lyotard: taking the meme's eye view

"If I genuinely believe that there is no 'I' inside, with free will and conscious deliberate choice, then how do I decide what to do? The answer is to have faith in the memetic view; to accept that the selection of genes and memes will determine the action and there is no need for an extra 'me' to get involved. To live honestly, I must just get out of the way and allow decisions to make themselves." (Blackmore 1999, The Meme Machine, p. 244)

"In writing this book, the A. [author] had the feeling that his sole addressee was the Is it happening? [Arrive-t-il?] It is to it that the phrases which happen call forth. And, of course. he will never know whether or not the phrases happen to arrive at their destination, and by hypothesis, he must not know it. He knows only that this ignorance is the ultimate resistance that the event can oppose to the accountable or countable [comptable] use of time." (Lyotard 1988, The Differend, p. xvi)

Niet te stoppen

"De technische ontwikkeling zal [...] steeds sneller voortschrijden en nergens meer te stuiten zijn. De mens zal steeds meer, op alle gebieden van het bestaan, door de krachten van technische apparatuur en automaten worden ingesloten. De machten die de mens overal en op ieder ogenblik, onder een of andere vorm van technische installatie opeisen, vasthouden, meesleuren en in het nauw brengen - die machten zijn reeds lang menselijke wil en beslissingskracht over het hoofd gegroeid, want zij zijn niet door de mens gemaakt.

[...] 

Geen enkel individu, geen enkele groep van mensen, geen enkele commissie van nog zo vooraanstaande staatslieden, onderzoekers en technici, geen enkele conferentie van leidingegevende personen uit het bedriijfsleven en de industrie vermag het historisch verloop van het atoomtijdperk te remmen of in een bepaalde richting te leiden. Geen enkele louter menselijke organisatie is in staat, de heerschapij over dit tijdperk te verwerven."
(Heidegger 1979, Gelatenheid, pp. 38-39 [19-21])

Niets zonder taal

(zie ook: Dennett; net geen Derrida)

"Zelfs als we duizend ogen en duizend oren, duizend handen en vele andere zintuigen en organen zouden hebben, als ons wezen niet in de macht van de taal zou staan, dan zou al het zijnde voor ons gesloten blijven: het zijnde dat we zelf zijn niet minder dan het zijnde dat we zelf niet zijn." (Heiddegger 1997, Inleiding in de metafysica, p. 108 [63])

Of zijn onze zintuigen zelf eveneens het product van de taal?

Meme-users?

"...too many of us cannot grasp that words are only tools for our use..."
(Dawkins 1976, The Selfish Gene, p. 18)

"We meme-users..."
(Dennett 1995, Darwin's Dangerous Idea, p. 469)

"...we use memes so much..."
(Blackmore 1999, The Meme Machine, p. 15)

Humans aren't meme-users! Memes are human-users.

Darwin on language

"In the spelling also of words, letters often remain as the rudiments of ancient forms of pronunciation. Languages, like organic beings, can be classed in groups under groups; and they can be classed either naturally according to descent, or artificially by other characters. Dominant languages and dialects spread widely and lead to the gradual extinction of other tongues. A language, like a species, when once extinct, never, as Sir C. Lyell remarks, reappears. The same language never has two birth-places. Distinct languages may be crossed or blended together. We see variability in every tongue, and new words are continually cropping up; but as there is a limit to the powers of the memory, single words, like whole languages, gradually become extinct. As Max Müller has well remarked:—'A struggle for life is constantly going on amongst the words and grammatical forms in each language. The better, the shorter, the easier forms are constantly gaining the upper hand, and they owe their success to their own inherent virtue.' To these more important causes of the survival of certain words, mere novelty may, I think, be added; for there is in the mind of man a strong love for slight changes in all things. The survival or preservation of certain favoured words in the struggle for existence is natural selection." (Darwin 1871, The Descent of Man, p. 113)

Inbegrippelijkheid

"Allereerst omvat elke metafysische vraag altijd het geheel van de problematiek van de metafysica. Ze is telkens het geheel zelf. Bovendien kan iedere metafysische vraag alleen zo worden gevraagd, dat de vragende - als zodanig - mede in de vraag geïnvolveerd is, dat wil zeggen in de vraag mede op het spel staat." (Heidegger 1929, Wat is Metafysica?, p. 26)

Filosofie als verbranding

De grote reductie

"Heeft het vandaag de dag zin om filosoof te zijn? Dat weet ik niet. Als er filosofie kan ontstaan, dan in een ongekende zin.
De overgeleverde filosofische methoden hebben hun beste tijd gehad sinds wetenschap en techniek als meteoren zijn ingeslagen in de oude wereld en de filosofie van haar status hebben beroofd." (Oudemans 2007, Echte filosofie, p. 9)

 "In eerste instantie lijkt de grote reductie zoiets te zijn als de verwetenschappelijking van de wereld, de mechanisering van het wereldbeeld, de heerschappij van de replicatie en de economie.
Maar zij is allereerst de omwending van een betekenishorizon en van de woorden die haar uitmaken.
Ik merk dat fundamentele woorden hun betekenis voor mij verliezen of qua betekenis omgewend raken zonder dat ik daar iets aan kan doen." (Ibid. p. 15)

Verbranding

"Als met een kaars op 't open veld, zo is het met de mens gesteld.
Mijn leven is een vorm van zelfverbranding.
Verbranding kan razendsnel gaan - een meteoor in de dampkring.
Soms is het mogelijk de vertering door het vuur tijdelijk uit te stellen.
Dergelijk uitstel heet leven." (Oudemans 2012, In natura, p. 9)

"Nature abhors a gradient. Dat wil zeggen: er zijn energieverschillen in de wereld, maar die zullen, alleen al op statistische gronden, gedegradeerd worden. [...]
Time moves in only one direction. The direction of burning." (Ibid. p. 87)

Is de grote reductie [het imploderen van betekenisvolle semantische onderscheiden] zelf een vorm van (metafysische) gradiëntvernietiging?  

Thanks to the virus

“When you plant a fertile meme in my mind you literally parasitize my brain, turning it into a
vehicle for the meme's propagation in just the way that a virus may parasitize the genetic
mechanism of a host cell.” (Dawkins 1976, The Selfish Gene, p. 192)

"This book owes its existence to an illness. In September 1995 I caught a nasty virus, and struggled to keep working until I was finally forced to give up and take to my bed. [...] Some two years after I first became ill I was well enough to work again [...] and to write this book. [...] I would like to thank the illness for making it possible." (Blackmore 1999, The Meme Machine, p. ix)

Wallace the forgotten

"Darwin heeft een nieuwe wetenschap en een nieuwe filosofie gecreëerd; en volgens mij is nooit eerder een dergelijke volledige toelichting op een nieuwe tak van kennis te danken geweest aan de arbeid en naspeuringen van één man. Nooit eerder is zo'n enorme hoeveelheid sterk uiteenlopende en tot dusverre onsamenhangende feiten in één systeem samengebracht en zodanig gerangschikt dat ze tot de formulering van zo'n grootse, nieuwe en simpele filosofie leidden." (Wallace 1905, Charles Darwin: Herinneringen, pp. 47-48)

Kants zeden

"Nun ist aber das sittliche Gesetz, in seiner Reinigkeit und Echtheit (woran eben im Praktischen am meisten gelegen ist), nirgend anders, als in einer reinen Philosophie zu suchen, also muß diese (Metaphysik) vorangehen, und ohne sie kann es überall keine Moralphilosophie geben; selbst verdient diejenige, welche jene reine Prinzipien unter die empirischen mischt, den Namen einer Philosophie nicht." (Kant 1785, Grundlegung zur Metaphysik der Sitten, p. 7)

Of is daarentegen een 'filosofie' die het categoriale onderscheid tussen zuivere principes en empirie klakkeloos uit de traditie overneemt misschien de naam filosofie niet waardig?

Afscheid van het antropocentrisme

 

idee:

Een ethische verhandeling over de slavernij, vanuit het oogpunt van de katoenplant.

Auryn

"Nergens is de overbodigheid van filosofie duidelijker dan in het darwinisme. Dit is zijn eigen filosofie. Het betreft alles wat zich vermenigvuldigt. Daartoe behoort ook de darwinistische wetenschap zelf. Het darwinisme is de eerste wetenschap die in haar eigen staart bijt. De darwinist is product van de door hem beschreven evolutie. Wetenschappelijke waarheid is een variant daarbinnen." (Oudemans 2007, Echte filosofie, p. 154)