"If we consider a modern car as representing progress over the Model T Ford, we are equally justified to call the human species progressive compared to lower eukaryotes and prokaryotes. It all depends on how we interpret the word 'progressive.' However, Darwinian progress is never teleological." (Mayr 2002, What Evolution Is, p. 237)
"Great systematic philosophers, like great scientists, build for eternity. Great edifying philosophers destroy for the sake of their own generation. Systematic philosophers want to put their subject on the secure path of a science. Edifying philosophers want to keep space open for the sense of wonder which poets can sometimes cause - wonder that there is something new under the sun, something which is not an accurate representation of what was already there, something which (at least for the moment) cannot be explained and can barely be described." (Rorty 1979, Philosophy and the Mirror of Nature, p. 370)
"Het is verleidelijk voor een bioloog om de evolutie der ideeën met die van de biosfeer te vergelijken. Want hoewel het abstracte koninkrijk nog verder van de biosfeer vandaan ligt dan van de niet-levende wereld, hebben de ideeën sommige eigenschappen van de levende wezens behouden. Net zoals zij hebben zij de neiging hun structuur voort te zetten en die te vermenigvuldigen; evenals zij kunnen ze hun inhoud doen samenvloeien, hercombineren, afzonderen; evenals zij tenslotte evolueren ze en in die evolutie speelt de selectie ongetwijfeld een grote rol." (Monod 1971, Toeval en Noodzakelijkheid, p. 154)
"Why is the sky blue? Because apples are red and grapes are purple, not the other way around." (Dennett 1991, Consciousness Explained, p. 378)
"Als ik de verblinding en de ellende van de mens zie, als ik heel het zwijgende heelal aanschouw, en de mens zonder licht, aan zichzelf overgelaten en als verdwaald in deze uithoek van de wereld, zonder dat hij weet wie hem daar heeft neergezet, wat hij er is komen doen, wat er na zijn dood van hem zal worden, onbekwaam tot enige kennis, dan slaat de angst mij om het hart, als iemand die men in zijn slaap naar een verlaten en schrikwekkend eiland heeft gebracht en die wakker wordt zonder te weten daar hij is en zonder mogelijkheid om eraf te komen. En dan verbaast het mij dat men niet wanhopig wordt over zulk een ellendige toestand. Ik zie andere mensen bij mij, van hetzelfde slag. Ik vraag hun of zij beter zijn ingelicht dan ik. Zij zeggen mij: nee. En dan zien die ongelukkige verdwaalden om zich heen en zij ontdekken een paar aardige dingen, en zij geven er zich aan over en hechten er zich aan." (Pascal 1963, Gedachten, p. 176)
"Toeval geeft gedachten en toeval neemt ze weg; geen kunst is bij machte ze vast te houden of te verkrijgen. Een gedachte die me is ontglipt, zou ik willen opschrijven; in plaats daarvan schrijf ik dat zij me is ontglipt.
Terwijl ik mijn gedachte opschrijf, ontglipt ze mij soms. Maar dat herinnert mij aan mijn zwakheid, die ik telkens weer vergeet; hetgeen mij evenveel leert als mijn vergeten gedachte, want ik streef er slechts naar mijn nietigheid te kennen.
Ik zal mijn gedachten hier ordeloos neerschrijven en toch waarschijnlijk niet in een onbedoelde verwardheid: dat is de ware orde, die juist door de wanorde steeds mijn opzet zal doen blijken. Ik zou mijn onderwerp te veel eer aandoen als ik het ordelijk behandelde, aangezien ik wil aantonen dat het zich daar niet voor leent." (Pascal 1963, Gedachten, p. 101)
"Stel u een aantal mensen voor, in ketenen geklonken en allen ter dood veroordeeld, van wie er iedere dag enigen voor de ogen van de anderen worden omgebracht. De overblijvenden zien in het lot van huns gelijken wat hun zelf te wachten staat. In smart en wanhoop zien zij elkander aan en wachten hun beurt af. Dat is het beeld van de toestand der mensen." (Pascal 1963, Gedachten, p. 70)
"The observation of human blindness and weakness is the result of all philosophy, and meets us at every turn in spite of our endeavours to elude or avoid it." (Hume 2005, An Enquiry Concerning Human Understanding, p. 19)
"Zij, die wanen dat zij krachtens vrij besluit van de Geest spreken, zwijgen of wat dan ook doen, dromen met open ogen." (Spinoza 1979, Ethica, p. 134 D. III St. 2)
"We moeten niet onderzoeken of een idee juist of waar is. We zouden een heel ander idee moeten zoeken, elders, op een ander gebied, zodat er iets tussen de twee doorgaat, dat noch in het ene noch in het andere is. Dat andere idee nu, vind je over het algemeen niet vanzelf, er is een toeval voor nodig, of iemand die het je geeft." (Deleuze 1977, Dialogen, p. 28)
"Honderdvijftig jaar na de verschijning van The Origin of Species staat de theorie nog als een huis. Al wat er sindsdien aan kennis is bij gekomen, primair natuurlijk vanuit de hoek van de genetica en de biomathematica (Fisher), maar ook vanuit alle andere deeldisciplines van de biologie, heeft de theorie alleen maar geschraagd, verstevigd, verder onderbouwd, aangevuld, verrijkt, verdiept. Er is eenvoudig geen enkele alternatieve theorie die ook maar bij benadering een vergelijkbaar imponerende en sluitende verklaring levert voor het ontstaan der soorten. Creationisme is geen wetenschap, en Intelligent Design is een lachertje. Als je in Intelligent Design gelooft, verklaar dan maar eens waarom zo'n uitzonderlijk fraai ontwerp als het inktvissenoog bij de vertebraten vervangen is voor een veel knulliger, (bij mensen) vaak bij- of verziend gezichtszintuig.
Wat niet wegneemt dat ik, als ik van die echt dogmatische evolutionisten lees als Ernst Mayr of Richard Dawkins, toch geërgerd raak. Het is dan alsof je weer met de ‘onwrikbare zekerheid des geloofs’ wordt geconfronteerd van de dominees en ouderlingen uit je jeugd. Waar nog bij komt dat ik in 1971 bij het Ethologencongres in Edinburgh 's morgens aan het ontbijt tegenover het echtpaar Dawkins kwam te zitten en door Richard zo uitzonderlijk hautain werd bejegend dat ik toen een huizenhoge afkeer van deze collega heb opgedaan. En die is nog groter geworden toen ik vernam dat zijn buitengewoon aardige vrouw Ann, die het bij dat breakfast voor mij opnam, door Richard aan de kant is geschoven voor een jonger & mooier exemplaar van het vrouwelijk geslacht. Maar ja, wat een onzin om je door zulke toevallige gebeurtenissen te laten beïnvloeden in je oordeel over een vakgenoot. Mij bevalt de toon van zijn boeken echter volstrekt niet. Hij is veel te zeker van zijn zaak." (Maarten 't Hart)
"Waarom ziet de mens de dingen niet? Hij staat zelf in de weg: hij dekt de dingen toe." (Nietzsche 1977, Morgenrood, p. 229)
"How and why do we accept one theory in preference to others? The preference is certainly not due to anything like a experiential justification of the statements composing the theory; it is not due to a logical reduction of the theory to experience. We choose the theory which best holds its own in competition with other theories; the one which, by natural selection, proves itself the fittest to survive. This will be the one which not only has hitherto stood up to the severest tests, but the one which is also testable in the most rigorous way. A theory is a tool which we test by applying it, and which we judge as to its fitness by the results of its applications." (Popper 1959, The Logic of Scientific Discovery, p. 91)
"We're prone to overestimate our own agency in nature. Many of the activities humans like to think they undertake for their own good purposes - inventing agriculture, outlawing certain plants, writing books in praise of others - are mere contingencies as far as nature is concerned. Our desires are simply more grist for evolution's mill, no different from a change in the weather: a peril for some species, an opportunity for others. Our grammar might teach us to divide the world into active subjects and passive objects, but in a coevolutionary relationship every subject is also an object, every object a subject." (Pollan 2001, The Botany of Desire, p. xxi)
"Wanneer mensen worden begrepen als metamorfosen van de natuur, die hun met hun aard bedeelt, maar tegelijk uit hun voegen rukt en verdeelt, komt het misschien tot een niet optimistische en niet pessimistische, maar tragische filosofie van de natuur van mensen. Maar dat is een overmoedig woord." (Oudemans, Heideggers filosofie van de levende natuur, p. 33)
