De landweg

 "De poging om planmatig een ordening aan de aardbol op te leggen is tevergeefs als de mens zichzelf niet schikt naar het toespreken van de landweg. Het gevaar dreigt dat de hedendaagse mensen doof blijven voor zijn spreken. Tot hun oor dringt alleen nog maar het lawaai van apparaten door, die ze bijna voor de stem van God houden. Aldus raakt de mens verstrooid en richtingloos. Aan de verstrooiden verschijnt het Eenvoudige éénvormig. Het éénvormige bewerkt verzadiging. De verzadigden vinden alleen nog sleur. Het Eenvoudige is ontvlucht. Zijn stille kracht is verdord." (Heidegger 1949, De landweg)

Nature Rewired

"Als u na afloop van deze bijeenkomst straks de kinetische sculpturen gaat bekijken, die ontroerende mechanieken. Probeert u dan eens de expositieruimte voor te stellen door door ogen van de haas, het konijn, de arend, de valk, de ezel, de twee honden en the questionable god of bio mechanics. En realiseert u zich daarbij hoeveel ontelbare werelden er zijn van onze planeet. En misschien ervaart u dan ook die wonderlijke plek, die u zelf bent. Die u op elk moment overal mee naartoe draagt, zolang het u gegund is in deze wereld te vertoeven. Verbaast u zich over die mobiele lichtplek, die u zelf bent, die wandelende bühne waarvan u zelf het middelpunt bent. Wonderbaarlijke vreemde wezens zijn we. Ieder van ons met een eigen, uniek ontspringen van wereld, op elk moment, en met dank aan alles wat onze voorouders in de wereld hebben gebracht." (Lemmens 2014, Nature Rewired: Ontroerende techniek)

Genes as monads

1. My topic here will be the monad, which is just a simple substance. By calling it ‘simple’ I mean that it has no parts, though it can be a part of something composite.

2. There must be simple substances, because there are composites. A composite thing is just a collection of simple ones that happen to have come together.

3. Something that has no parts can’t be extended, can’t have a shape, and can’t be split up. So monads are the true atoms of Nature—the elements out of which everything is made.

14. [...] within the simple substance is nothing but what we call perception. This must be carefully distinguished from awareness or consciousness.

56. [...] each simple substance has relational properties that express all the others, so that each monad is a perpetual living mirror of the universe.

 (Leibniz 1714, Monadology)

Leibniz' Mill: a category-mistake?

"It has to be acknowledged that perception can’t be explained by mechanical principles, that is by shapes and motions, and thus that nothing that depends on perception can be explained in that way either. Suppose this were wrong. Imagine there were a machine whose structure pro- duced thought, feeling, and perception; we can conceive of its being enlarged while maintaining the same relative proportions among its parts, so that we could walk into it as we can walk into a mill. Suppose we do walk into it; all we would find there are cogs and levers and so on pushing one another, and never anything to account for a perception. So perception must be sought in simple substances, not in composite things like machines." (Leibniz 1714, Monadology, § 17)

Category-mistake?

"A foreigner visiting Oxford or Cambridge for the first time is shown a number of colleges, libraries, playing fields, museums, scientific departments and administrative offices. He then asks ‘But where is the University? I have seen where the members of the Colleges live, where the Registrar works, where the scientists experiment and the rest. But I have not yet seen the University in which reside and work the members of your University.’ It has then to be explained to him that the University is not another collateral institution, some ulterior counterpart to the colleges, laboratories and offices which he has seen. The University is just the way in which all that he has already seen is organized. When they are seen and when their coordination is understood, the University has been seen. His mistake lay in his innocent assumption that it was correct to speak of Christ Church, the Bodleian Library, the Ashmolean Museum and the University, to speak, that is, as if ‘the University’ stood for an extra member of the class of which these other units are members. He was mistakenly allocating the University to the same category as that to which the other institutions belong." (Ryle 1949, The Concept of Mind, p. 18)

Talk to the hand (of nature)

 "Genes will spread by reason of pure parasitic effectiveness, as in a virus.
We may think this spreading for the sake of spreading rather futile, but
nature is not interested in our judgements, of futility or of anything else."
(Dawkins 1999, Unweaving the Rainbow, p. 276)

Collectively trolling Dawkins

"A meme is anything that replicates itself from brain to brain, via any available means of copying. It is a matter of dispute whether the resemblance between gene and meme is good scientific poetry or bad. On balance, I still think it is good, although if you look the word up on the worldwide web you'll find plenty of examples of enthusiasts getting carried away and going too far. There even seems to be some kind of religion of the meme starting up - I find it hard to decide whether it is a joke or not." (Dawkins 1999, Unweaving the Rainbow, p. 274)

Libellosofie

"Kun je de allocatie van geld voor een hoogleraarschap in de praktische filosofie dat ten koste gaat van de mogelijkheid om datzelfde geld te besteden aan minilaptops voor hongerende negerkinderen ooit tot een algemene wet maken?" (Oudemans 2014, Homo homini agnus, p. 12)

Is - ought

"In every system of morality, which I have hitherto met with, I have always remarked, that the author proceeds for some time in the ordinary ways of reasoning, and establishes the being of a God, or makes observations concerning human affairs; when all of a sudden I am surprised to find, that instead of the usual copulations of propositions, is, and is not, I meet with no proposition that is not connected with an ought, or an ought not. This change is imperceptible; but is however, of the last consequence. For as this ought, or ought not, expresses some new relation or affirmation, 'tis necessary that it should be observed and explained; and at the same time that a reason should be given; for what seems altogether inconceivable, how this new relation can be a deduction from others, which are entirely different from it. But as authors do not commonly use this precaution, I shall presume to recommend it to the readers; and am persuaded, that this small attention would subvert all the vulgar systems of morality, and let us see, that the distinction of vice and virtue is not founded merely on the relations of objects, nor is perceived by reason." (Hume 1739, A Treatise of Human Nature, p. 335)

Wat rijmt er op Tilburg?

Twee limericks over Tilburg

Nen bijziende playboy ut Tilburg,
die war qua de vrouwkes kiskurrig.
Hij docht in de sauna,
daor kiek ik de vrouw na,
as ik althans irst vur nen bril zurg.

-

Mijn kinky seksslaafje uit Tilburg,
die hield van SM, ja echt hil urg.
Plots werd ze het zat,
maar ik niet zodat,
ik haar nu tegen haar wil wurg.

René en Willy weerleggen Spinoza

"Wanneer twee enkeldingen van geheel dezelfde aard zich met elkaar verbinden, vormen zij samen één enkelding, dat tweemaal machtiger is dan elk alleen was." (Spinoza 1979, Ethica, p. 222)

En René en Willy van de Kerkhof dan?!

The shortest refutation of Searle's Chinese Room

(source)

Baboon metaphysics

 "He who understand baboon would do more toward metaphysics than Locke." (Darwin in his notebook, 16 August 1838)

Marx to Engels

"I'm amused that Darwin, at whom I've been taking another look, should say that he also applies the ‘Malthusian’ theory to plants and animals, as though in Mr Malthus’s case the whole thing didn’t lie in its not being applied to plants and animals, but only — with its geometric progression — to humans as against plants and animals. It is remarkable how Darwin rediscovers, among the beasts and plants, the society of England with its division of labour, competition, opening up of new markets, ‘inventions’ and Malthusian ‘struggle for existence’. It is Hobbes’ bellum omnium contra omnes and is reminiscent of Hegel’s Phenomenology, in which civil society figures as an ‘intellectual animal kingdom’, whereas, in Darwin, the animal kingdom figures as civil society." (Marx to Engels, 18 June 1862)

Great mechanical inventions

(Darwin 1859, On the Origin of Species, p. 400)

Heersende ideëen

Een nieuwe ontologie

Daniel Dennett is een darwinist. Als geen ander weet hij dat hij zich niet tegenover de natuur, die hij in zijn boeken poogt te beschrijven, bevindt maar er zelf integraal een onderdeel van is. Dit blijkt onder meer uit zijn omarming van de memen theorie, die het licht zag in Richard Dawkins' The Selfish Gene (1976):

"Our selves have been created out of the interplay of memes exploiting and redirecting the machinery Mother Nature has given us. [...] The 'indepdentent' mind struggling to protect itself from alien and dangerous memes is a myth." (Dennett 1995, Darwin's Dangerous Idea, pp. 365-366)

 Terrence Deacon deelt deze opvatting:

 "We are not just a species that uses symbols. The symbolic universe has ensnared us in an inescapable web. [...] we have become the means by which it unceremoniously propagates itself throughout the world." (Deacon 1997, The Symbolic Species, p. 436)

Hieruit blijkt:

"Woorden zijn niet maar zo gebruiksvoorwerpen. Ze openen hele werelden en sluiten die af. Ze geven en ontnemen mensen hun identiteit." (Oudemans 2012, In Natura, p. 39)

De moeilijkheid waar iedere darwinist zodoende mee te kampen heeft is dat hij niet in staat is de natuur ondubbelzinnig, als een buitenstaander, adequaat te beschrijven. Doordat hij zelf aan de natuur overgeleverd is, spreekt de natuur door hem heen op het moment dat zijn pen het papier raakt.

De te begane weg voor een rechtlijnige darwinist kan dan ook niet langer de traditionele propositionele manier van spreken zijn. De ware uitdaging voor de darwinist is er daarentegen in gelegen, de taal, in zijn geschriften, zodanig te laten muteren dat er nieuwe - voorheen toegedekte - betekenishorizonten ontsloten worden. Iemand die dit probeert te doen is Terrence Deacon, in zijn nieuwste boek Incomplete Nature (2012). Hij introduceert daarin nieuwe begrippen als absential, entention, contragrade, orthograde en teleodynamic om een tot nog toe verhulde denkweg te doen ontsluiten.

Eerder al (Deacon converting Dennett) verwees ik naar Dennetts lovende recensie van dit boek. Via twitter liet hij zelfs weten:

 Tussen alle prijzende woorden door merkt Dennett echter één puntje van kritiek op:

"One of the weaknesses of Deacon’s book flows from his decision to coin a host of new terms— absential, entention, contragrade, orthograde, and teleodynamic— piled on top of the usual jargon— emergence, attractor— in which to couch his arguments. This burdens readers with the extra task of rehearsing these not obviously obligatory novelties." (Dennett 2013, Aching Voids and Making Voids, p. 323)

Deacons poging een nieuwe ontologie te lanceren wordt door Dennett dus niet geapprecieerd. Het zou de lezer maar verwarren met lastige begrippen. Volgens mij slaat Dennett hiermee de plank echter volledig mis. Zolang men namelijk blijft hangen in een vertrouwde semantiek verwerft men geen substantieel nieuwe inzichten. Pas wanneer het daarentegen lukt de versteende talige kaders te doen schuiven kan het tij daadwerkelijk keren. En dan wordt het pas echt leuk.

Deacons nieuwe begrippen zijn daarom geen zwaktebod maar juist zijn grootste verdienste:

"De stilste woorden zijn het, welke de storm brengen. Gedachten, die op duivenvoeten komen, richten de wereld." (Nietzsche 1993, Aldus sprak Zarathoestra, p. 123)

Rousseau: herten en hazen

"Door ervaring geleerd dat de liefde voor het eigen welzijn de enige drijfveer voor het menselijk handelen is, bleek de mens in staat onderscheid te maken tussen zeldzame gelegenheden waar het gemeenschappelijk belang hem moest kunnen laten rekenen op de steun van zijn medemensen; en die nog zeldzamere waarin de concurrentie hem zich tegen hen liet verdedigen. In het eerste geval verenigde hij zich met hen in een groep, of hoogstens in een soort vrij verbond, dat niemand verplichtte, en dat slechts zolang duurde als nodig was om de behoefte, die dat verbond in het leven had geroepen, bestond. In het tweede geval, was iedereen op zijn eigen voordeel uit, zij het met openlijk geweld, als hij zich daartoe in staat achtte; zij het door slimheid en spitsvondigheid, als hij zich de zwakste voelde.

Dat is de manier waarop de mensen onmerkbaar enig ruw idee van de wederzijdse verplichtingen konden verwerven, en van het voordeel om ze vervullen, maar alleen zolang het bestaande en waarneembare belang dat vroeg; want het vooruitzien bestond voor hen niet, want zij dachten zelfs niet aan de dag van morgen, laat staan dat ze zich met een ver verwijderde toekomst bezighielden. Als het erom ging om een hert te vangen, wist iedereen heel goed dat hij daarvoor trouw op zijn post moest blijven; maar als er een haas binnen handbereik van een van hen voorbijkwam, zou hij hem ongetwijfeld zonder gewetensbezwaar achternagaan, en als hij zijn prooi had bemachtigd, zou hij er zich heel weinig van aantrekken dat het zijn metgezellen hun prooi had gekost." (Rousseau 1755, Vertoog over de Ongelijkheid)

Gentle Giant

"Expanding the frontiers of contemporary popular music at the risk of becoming very unpopular."

Wat is filosoferen?

 "Wanneer een natuurkundige vraagt, wat het is om natuurkunde te bedrijven en wat natuurwetenschappelijk onderzoek is, dan stelt hij daarmee een preliminaire vraag. Wanneer men deze vragen stelt, bedrijft men uiteraard niet reeds natuurkunde - niet reeds, of ook: niet meer. Echter, iemand die vraagt wat het is om te filosoferen, die bedrijft wel degelijk filosofie. Dit is geen preliminaire maar een eminent filosofische vraag; men staat daarmee in het midden van de filosofie." (Pieper 1947, Wat is filosoferen?, p. 69)

Rhapsody In Green

The whole is less than the sum of its parts

"Almost every text written about the way that complex systems like organisms come to exhibit end-directed organization has echoed the refrain that there must be something more that is involved than merely the basic physics and chemistry. In contrast, and not simply to be enigmatic, I will try to explain instead how the whole is less than the sum of its parts.

My counterintuitive hypothesis is that whenever we recognize that a system exhibits ententional properties, it is not because of something added to the physical processes involved, but rather quite literally because it depends on the physical fact of something specifically missing from that object or process." (Deacon 2012, Incomplete Nature, p. 43)

Kraaien

1976

Incomplete nature

"Natural selection could not have produced the conditions that made natural selection possible." (Deacon 2012, Incomplete Nature, p. 136)

Wees mutant!

"Das eigentliche Selbstsein beruht nicht auf einem vom Man abgelösten Ausnahmezustand des Subjekts, sondern ist eine existenzielle Modifikation des Man als eines wesenhaften Existenzials." (Heidegger 1927, Sein und Zeit, p. 130)

We who are about to die salute you

Van 't padje

 "Ik ben er niet van overtuigd dat ik op het goede pad ben, in tegendeel. Vaak bekruipt me het vermoeden dat ik spookgestalten najaag. Misschien bevind ik me in dezelfde positie als een religieus gelovige in de achttiende eeuw: ik probeer het lijk van de filosofie leven in te blazen, maar het heeft al jaren in het water gelegen. Soms denk ik dat ik er al die tijd naast heb gelegen." (Oudemans 2007, Levenswijsheid, p. 6)