Frans de Waal bespreekt op pagina 27 en 28 van zijn boek De Aap in Ons (2005) Richard Dawkins' The Selfish Gene (1976):
"In dezelfde tijd dat Ronald Reagan en Margaret Thatcher preekten dat hebzucht goed was voor de samenleving, de economie en zeker voor diegenen die een reden hadden om hebzuchtige te zijn, publiceren biologen boeken die deze denkbeelden bevestigden. The Selfish Gene van Richard Dawkins heeft ons geleerd dat, aangezien de evolutie diegenen helpt die zichzelf helpen, zelfzuchtigheid eerder beschouwd zou moeten worden als een motor van verandering dan als een tekortkoming die ons naar beneden haalt.
Wij mogen dan nare apen zijn, maar het is zinnig dat we dat zijn, en dat komt de wereld alleen maar ten goede. Een piepklein probleem - waarop door pietlutten tevergeefs is gewezen - was de misleidende taal van dit soort boeken. Genen die succesvolle eigenschappen opleveren verspreiden zich onder de populatie, en helpen aldus zichzelf vooruit. Maar dat 'zelfzuchtig' noemen is niet meer dan een metafoor. Een sneeuwbal die van een heuvel rolt en steeds meer sneeuw vergaart helpt zichzelf ook vooruit, maar doorgaans noemen wij sneeuwballen niet zelfzuchtig.
In het extreme doorgevoerd leidt het alles-is-zelf-zuchtigheid-standpunt tot een nachtmerrieachtige wereld. Deze auteurs hebben een zeer goede neus voor schokeffecten en slepen ons mee naar een hobbesiaans strijdperk waarin iedereen voor zich vecht en mensen alleen blijk geven van grootmoedigheid om anderen te bedotten. Liefde is ongehoord, sympathie ontbreekt en goedheid is slechts een illusie.
We mogen blij zijn dat dit duistere, onaangename oord louter fantasie is en heel iets anders dan de daadwerkelijke wereld waarin wij lachen, huilen, de liefde bedrijven en met baby's dwepen."
Lezen is een kunst. Dat blijkt. Dit zegt Dawkins zelf over The Selfish Gene op pagina viii van de introduction to the 30th anniversary edition:
"The best way to explain the title is by locating the emphasis. Emphasize 'selfish' and you will think the book is about selfishness, whereas, if anything, it devotes more attention to altruism. The correct word of the title to stress is 'gene' and let me explain why. A central debate within Darwinism concers the unit that is actually selected: what kind of entity is it that survives, or does not survive, as a consequence of natural selection. That unit will become, more or less by definition, 'selfish'. Altruism might well be favoured at other levels. Does natural selection choose between species? If so, we might expect individual organisms to behave altruistically 'for the good of the species'. They might limit their birth rates to avoid overpopulation, or restrain their hunting behaviour to conserve the species' future stocks of prey. It was such widely disseminated misunderstandings of Darwinism that originally provoked me to write the book.
Or does natural selection, as I urge instead here, choose between genes? In this case, we should not be surprised to find individual organisms behaving altruistically 'for the good of the genes', for example by feeding and protecting kin who are likely to share copies of the same genes. Such kin altruism is only one way in which gene selfishness can translate itself into individual altruism. This book explains how it works, together with reciprocation, Darwinian theory's other main generator of altruism."
Geen opmerkingen:
Een reactie posten