The Extended Phemotype

"An animal's behaviour tends to maximize the survival of the genes 'for' that behaviour, whether or not those genes happen to be in the body of the particular animal performing it.
  And how far afield can the phenotype extend? Is there any limit to action at a distance, a sharp cut-off, an inverse square law? The farthest action at a distance I think of is a matter of several miles. Why not hundreds of miles, thousands of miles? The logic of the extended phenotype might seem to favour the idea, but I think in practice it is unlikely." (Dawkins 1982, The Extended Phenotype, p. 233)

Het is volgens Dawkins niet aannemelijk dat de afstand tussen een bepaald fenotypisch kenmerk en de genen die het programmeerden, ooit verder reiken zal dan enkele kilometers. Toch maken wij mensen bijvoorbeeld satellieten. Deze zweven op een hoogte van 36.000 kilometer boven de evenaar. Analoog aan spinnenwebben, vogelnesten en beverdammen, maken deze kunstmanen onmiskenbaar deel uit van ons extended phenotype. Hoe zit dat? Is Dawkins' intuïtie met dit simpele voorbeeld weerlegd?

Misschien niet. Er is bij een satelliet namelijk iets anders aan de hand dan bij een spinnenweb. Een spin bouwt instinctmatig zijn web. De kunst dit te toen ligt genetisch verankerd in zijn DNA. Bij de mens is dat, met betrekking tot de techniek, niet het geval. Geen wolfskind bouwde ooit eigenhandig een satelliet. Om een satelliet te kunnen bouwen is er kennis nodig die niet genetisch maar cultureel overgedragen wordt. Het verschil tussen een spinnenweb en een satelliet is zodoende dat de eerste de resultante is van een genetische aansturing, terwijl de tweede dat veeleer van een memetische is. Voor culturele artefacten à la satellieten reserveert Blackmore om die reden een aparte term: meme-phenotype ofwel phemotype (Blackmore 1999, The Meme Machine, p. 63).

Dat Dawkins' intuïtie uit The Extended Phenotype met een simpel voorbeeld als een satelliet te weerleggen is, is dus niet direct evident. Memen hebben wellicht een grotere fenotypische reikwijdte dan genen. In dat geval biedt deze overdenking mogelijk voer voor een nieuw boek: The Extended Phemotype: The (even) Long(er) Reach of the Meme.

De rapsodie van de verlichting

"AUFKLÄRUNG ist der Ausgang des Menschen aus seiner selbstverschuldeten Unmündigkeit. Unmündigkeit ist das Unvermögen, sich seines Verstandes ohne Leitung eines anderen zu bedienen. Selbstverschuldet ist diese Unmündigkeit, wenn die Ursache derselben nicht am Mangel des Verstandes, sondern der Entschließung und des Mutes liegt, sich seiner ohne Leitung eines andern zu bedienen. Sapere aude! Habe Mut, dich deines eigenen Verstandes zu bedienen! ist also der Wahlspruch der Aufklärung." (Kant 1784, Was ist Aufklärung?)

In 1784 bezegelt Immanuel Kant de verlichting met het credo sapere aude! Het is van het grootste belang dat men zich niets zomaar in de mond laat leggen maar zelf nadenkt. Bevrijd jezelf uit de onmondigheid - waar je zelf schuldig aan bent - en bedien je van je eigen verstand!

Dat er een valse toon klinkt in dit adagium blijkt onmiddellijk. De aansporing komt namelijk niet van Kant zelf maar uit de Epistolae van de Romeinse dichter Horatius. Sapere aude, hetgeen waartoe opgeroepen wordt, blijkt Kant tijdens het pleidooi zodoende zelf al niet op te volgen. De woorden die hij bezigt zijn hem ingefluisterd. Wat moet dat wel niet worden van het klootjesvolk dat hij toespreekt?

Kant verkeert in de illusie dat hij zich van zijn eigen verstand bedient. Feitelijk is er sprake van rapsodie. Horatius spreekt door Kants mond. En niet alleen hij. Ook Plato spreekt een aardig woordje mee. Zo is Kants 'Ausgang des Menschen' overduidelijk een verkapte versie van Plato's befaamde grotbevrijding.

Tussen Plato en Kant tekent zich echter een significant verschil af. In tegenstelling tot Kant, die meent dat de mens zijn onmondigheid aan zichzelf te danken heeft, zitten Plato's grotbewoners tegen wil en dank geketend. Tot de grot ben je veroordeeld, voor onmondigheid verantwoordelijk. Iets analoogs betreft het moment van verlichting. De bevrijding uit de grot geschiedt door geweld van buitenaf. Een willekeurige bewoner wordt getroffen door het lot en naar buiten gesleurd. Kant herkneedt deze gebeurtenis tot een autonome daad. Tot een handeling waar moed voor nodig is. Men moet niet willoos blijven zitten maar zichzelf als een Houdini ontdoen van zijn boeien.

Van het feit dat dit hem zo glad nog niet zitten zal is Kant zelf echter het levende bewijs.

'Artificially' evolved software

Karl Sims - Evolved Virtual Creatures, Evolution Simulation (1994)

The Defense Advanced Research Projects Agency (DARPA) - BigDog (2005)

Monkey business

"Many kinds of monkeys have a strong taste for tea, coffee, and spirituous liquors: they will also, as I have myself seen, smoke tabacco with pleasure." (Darwin 1871, The Descent of Man, p. 23)

Meet John Searle

"The other point that Tom [Thomas Kuhn] made, this is frequently cited, is that he says that after a scientific revolution scientists live in different worlds, that the world of Aristotle is a different world from the world of Newton. Now that is not right. I have actually been to Greece and it's not a different world. The world that Aristotle lived in—actually I've been in both countries, England and Greece—and I can tell you it is a mistake to say that they are different worlds." (Searle 1999, Rorty v. Searle, At Last: A Debate)

Imitation

"The thesis of this book is that what makes us different is our ability to imitate."
(Blackmore 1999, The Meme Machine, p. 3)

Leibniz, Dawkins & the replicator

 1976

"Darwin's 'survival of the fittest' is really a special case of a more general law of survival of the stable. The universe is populated by stable things. A stable thing is a collection of atoms that is permanent enough or common enough to deserve a name. It may be a unique collection of atoms, such as the Matterhorn, that lasts long enough to be worth naming. Or it may be a class of entities, such as rain drops, that come into existence at a sufficiently high rate to deserve a collective name, even if any one of them is short-lived. The things that we see around us, and which we think of as needing explanation-rocks, galaxies, ocean waves-are all, to a greater or lesser extent, stable patterns of atoms.

At some point a particularly remarkable molecule was formed by accident. We will call it the Replicator. It may not necessarily have been the biggest or the most complex molecule around, but it had the extraordinary property of being able to create copies of itself.

What does matter is that suddenly a new kind of 'stability' came into the world. As soon as the replicator was born it must have spread its copies rapidly throughout the seas, until the smaller building block molecules became a scarce resource, and other larger molecules were formed more and more rarely.

So we seem to arrive at a large population of identical replicas. But now we must mention an important property of any copying process: it is not perfect. Mistakes will happen. It is ultimately these mistakes that make evolution possible." (Dawkins)

1697

"We can’t find in any individual thing, or even in the entire collection and series of things, a sufficient reason why they exist. Suppose that a book on the elements of geometry has always existed, each copy made from an earlier one, with no first copy. We can explain any given copy of the book in terms of the previous book from which it was copied; but this will never lead us to a complete explanation, no matter how far back we go in the series of books. For we can always ask:

Why have there always been such books?
Why were these books written?
Why were they written in the way they were?

The different states of the world are like that series of books: each state is in a way copied from the preceding state—though here the ‘copying’ isn’t an exact transcription, but happens in accordance with certain laws of change. And so, with the world as with the books, however far back we might go into earlier and earlier states we’ll never find in them a complete explanation for why there is any world at all, and why the world is as it is." (Leibniz)

Leibniz, Darwin & the beehive

 1859

“Cell-making instinct of the Hive-Bee. I will not here enter on minute details on this subject, but will merely give an outline of the conclusions at which I have arrived. He must be a dull man who can examine the exquisite structure of a comb, so beautifully adapted to its end, without enthusiastic admiration. We hear from mathematicians that bees have practically solved a recondite problem, and have made their cells of the proper shape to hold the greatest possible amount of honey, with the least possible consumption of precious wax in their construction. It has been remarked that a skilful workman, with fitting tools and measures, would find it very difficult to make cells of wax of the true form, though this is perfectly effected by a crowd of bees working in a dark hive. Grant whatever instincts you please, and it seems at first quite inconceivable how they can make all the necessary angles and planes, or even perceive when they are correctly made. But the difficulty is not nearly so great as it at first appears: all this beautiful work can be shown, I think, to follow from a few very simple instincts.

I was led to investigate this subject by Mr. Waterhouse, who has shown that the form of the cell stands in close relation to the presence of adjoining cells; and the following view may, perhaps, be considered only as a modification of this theory. Let us look to the great principle of gradation, and see whether Nature does not reveal to us her method of work. At one end of a short series we have humble-bees, which use their old cocoons to hold honey, sometimes adding to them short tubes of wax, and likewise making separate and very irregular rounded cells of wax. At the other end of the series we have the cells of the hive-bee, placed in a double layer: each cell, as is well known, is an hexagonal prism, with the basal edges of its six sides bevelled so as to join on to a pyramid, formed of three rhombs. These rhombs have certain angles, and the three which form the pyramidal base of a single cell on one side of the comb, enter into the composition of the bases of three adjoining cells on the opposite side. In the series between the extreme perfection of the cells of the hive-bee and the simplicity of those of the humble-bee, we have the cells of the Mexican Melipona domestica, carefully described and figured by Pierre Huber. The Melipona itself is intermediate in structure between the hive and humble bee, but more nearly related to the latter: it forms a nearly regular waxen comb of cylindrical cells, in which the young are hatched, and, in addition, some large cells of wax for holding honey. These latter cells are nearly spherical and of nearly equal sizes, and are aggregated into an irregular mass. But the important point to notice, is that these cells are always made at that degree of nearness to each other, that they would have intersected or broken into each other, if the spheres had been completed; but this is never permitted, the bees building perfectly flat walls of wax between the spheres which thus tend to intersect. Hence each cell consists of an outer spherical portion and of two, three, or more perfectly flat surfaces, according as the cell adjoins two, three or more other cells. When one cell comes into contact with three other cells, which, from the spheres being nearly of the same size, is very frequently and necessarily the case, the three flat surfaces are united into a pyramid; and this pyramid, as Huber has remarked, is manifestly a gross imitation of the three-sided pyramidal basis of the cell of the hive-bee. As in the cells of the hive-bee, so here, the three plane surfaces in any one cell necessarily enter into the construction of three adjoining cells. It is obvious that the Melipona saves wax by this manner of building; for the flat walls between the adjoining cells are not double, but are of the same thickness as the outer spherical portions, and yet each flat portion forms a part of two cells.

Reflecting on this case, it occurred to me that if the Melipona had made its spheres at some given distance from each other, and had made them of equal sizes and had arranged them symmetrically in a double layer, the resulting structure would probably have been as perfect as the comb of the hive-bee. Accordingly I wrote to Professor Miller, of Cambridge, and this geometer has kindly read over the following statement, drawn up from his information, and tells me that it is strictly correct:-

If a number of equal spheres be described with their centres placed in two parallel layers; with the centre of each sphere at the distance of radius x √ 2 or radius x 1.41421 (or at some lesser distance), from the centres of the six surrounding spheres in the same layer; and at the same distance from the centres of the adjoining spheres in the other and parallel layer; then, if planes of intersection between the several spheres in both layers be formed, there will result a double layer of hexagonal prisms united together by pyramidal bases formed of three rhombs; and the rhombs and the sides of the hexagonal prisms will have every angle identically the same with the best measurements which have been made of the cells of the hive-bee.

Hence we may safely conclude that if we could slightly modify the instincts already possessed by the Melipona, and in themselves not very wonderful, this bee would make a structure as wonderfully perfect as that of the hive-bee. We must suppose the Melipona to make her cells truly spherical, and of equal sizes; and this would not be very surprising, seeing that she already does so to a certain extent, and seeing what perfectly cylindrical burrows in wood many insects can make, apparently by turning round on a fixed point. We must suppose the Melipona to arrange her cells in level layers, as she already does her cylindrical cells; and we must further suppose, and this is the greatest difficulty, that she can somehow judge accurately at what distance to stand from her fellow-labourers when several are making their spheres; but she is already so far enabled to judge of distance, that she always describes her spheres so as to intersect largely; and then she unites the points of intersection by perfectly flat surfaces. We have further to suppose, but this is no difficulty, that after hexagonal prisms have been formed by the intersection of adjoining spheres in the same layer, she can prolong the hexagon to any length requisite to hold the stock of honey; in the same way as the rude humble-bee adds cylinders of wax to the circular mouths of her old cocoons. By such modifications of instincts in themselves not very wonderful,—hardly more wonderful than those which guide a bird to make its nest,—I believe that the hive-bee has acquired, through natural selection, her inimitable architectural powers." (Darwin)

1697

"Each thing that expresses essence or possible reality, strains towards existence; and these strainings are strong in proportion to the amount of essence or reality that the straining possibility contains. Or we could say: according to the amount of perfection it contains, for perfection is just the amount of essence. This makes it obvious that of the infinite combinations of possibilities and possible series, the one that exists is the one through which the most essence or possibility is brought into existence. A good rule to follow in practical affairs is:

always aim to get the most out of the least, that is, try for the maximum effect at the minimum cost, so to speak.

For example, in building on a particular plot of ground (the ‘cost’), construct the most pleasing building you can, with the rooms as numerous as the site can take and as elegant as possible. Applying this to our present context: given the temporal and spatial extent of the world—in short, its capacity or receptivity—fit into that as great a variety of kinds of thing as possible.

A different and perhaps better analogy is provided by certain games, in which all the places on the board are supposed to be filled in accordance with certain rules; towards the end of such a game a player may find that he has to use some trick if he is to fill certain places that he wants to fill. If he succeeds in filling them, but only by resorting special measures, he has achieved a maximal result but not with minimal means. In contrast with this, there is a certain procedure through which he can most easily fill the board, thus getting the same result but with minimal ‘cost’.

Other examples of the power of ‘minimal cost’: if we are told ‘Draw a triangle’, with no other directions, we will draw an equilateral triangle; if we are told ‘Go from the lecture hall to the library’, without being told what route to take, we will choose the easiest or the shortest route. Similarly, given that existence is to prevail over nonexistence, i.e. something is to exist rather than nothing, i.e. something is to pass from possibility to actuality, with nothing further than this being laid down, it follows that there would be as much as there possibly can be, given the capacity of time and space (that is, the capacity of the order of possible existence). In short, it is just like tiles arranged so as to get down as many as possible in a given area.

From this we can now understand in a wonderful way how the very origination of things involves a certain divine mathematics or metaphysical mechanism, and how the ‘maximum’ of which I have spoken is determined. The case is like that in geometry, where the right angle is distinguished from all other angles; or like the case of a liquid placed in something of a different kind—specifically, held by something solid but flexible, like a rubber balloon—which forms itself into a sphere, the most capacious shape; or—the best analogy—like the situation in common mechanics where the struggling of many heavy bodies with one another finally generates the motion yielding the greatest descent over-all. For just as all possibles strain pari jure for existence in proportion to how much reality they contain, so too all heavy things strain pari jure to descend in proportion to how heavy they are; and just as the latter case yields the motion that contains as much descent of heavy things as is possible, the former case gives rise to a world in which the greatest number of possibles is produced.

So now we have physical necessity derived from metaphysical necessity. For even if the world isn’t metaphysically necessary, in the sense that its contrary implies a contradiction or a logical absurdity, it is physically necessary or determined, in the sense that its contrary implies imperfection or moral absurdity. And just as the source of what essences there are is possibility, so the source of what exists is perfection or degree of essence (through which the greatest number of things are compossible). This also makes it obvious how God, the author of the world, can be free even though everything happens determinately. It’s because he acts from a principle of wisdom or perfection, which doesn’t make it necessary for him to act as he does but makes it certain that he will act in that way. It is only out of ignorance that one is in a state of indifference in which one might go this way and might go that; the wiser someone is, the more settled it is that he will do what is most perfect." (Leibniz)

Het spel der memen

die Spiele bilden eine Familie

- Wittgenstein

"In merkwaardige tegenstelling tot het Grieksch met zijn gevarieerde en heterogene expressie voor de spelfunctie staat nu het Latijn met eigenlijk slechts één woord, dat het gansche gebied van spel en spelen uitdrukt; ludus, ludere waarvan lusus slechts een afleiding is. Daarnaast staat iocus, iocari, doch met de specifieke beteekenis van scherts, grap.

Het is opmerkelijk, dat ludus, ludere als algemeen woord voor spel, spelen in de Romaansche talen niet alleen niet overgaat, maar dat het daarin, voorzoover ik zie, zelfs nauwelijks eenig spoor achterlaat. In alle Romaansche talen, dus blijkbaar reeds in vroege periode, heeft het specifieke iocus, iocari zijn beteekenis tot die van spel, spelen verwijd, en ludus, ludere geheel en al verdrongen. De vormen zijn: Fransch jeu, jouer, Italiaansch giuoco, giocare, Spaansch juego, jugar, Portugeesch jogo, jogar, Roemeensch joc, juca. Of het verdwijnen van ludus aan phonetische of aan semantische oorzaken te wijten is geweest, blijve hier in het midden." (Huizinga 1938, Homo Ludens, p. 37)

On the Origin of Tepees

"Like Darwin, I ventured abroad, into the cultural wilderness of America, to search out first-hand evidence that ideas are subject to natural selection. As I crossed the prairies, I classified the changing moustaches of farmers, plotted the evolution of the cowboy hat, dated American barns, and charted a taxonomy of tepees. In doing so, I found the evidence I needed to suggest that ideas do evolve just like the finches and tortoises that Darwin discovered in the Galapagos.

What's more, I found that viewing our world through 'meme goggles' is like suddenly spotting that vase in the optical illusion with the two faces. Your focus shifts from the human beings to the things in between – the countless living ideas that skip through our seven billion brains, each one competing for space in our cerebrums and the chance to procreate through our tongue and wrist movements. The mêlée of a new form of life is revealed. It's quite a view!" (Jonnie Hughes)

Filosofie: hetzelfde anders leren zien. (Cornelis Verhoeven)

Strandbeest

(Theo Jansen)

πάντα ῥεῖ

"Socrates: Wat mij betreft, is het goed om de nakomelingen van een leeuw 'leeuw' te noemen, en de nakomelingen van een paard 'paard'. Dan laat ik monstruositeiten buiten beschouwing, dat er uit een paard iets anders dan een paard voort zou komen. Ik bedoel de natuurlijke nakomelingen van een soort. Als een paard tegen de natuur in de natuurlijke nakomeling van een koe krijgt, dan moet het diertje geen 'veulen' maar 'kalf' heten. En wanneer een mens een nakomeling krijgt die geen mens is, dan mag je volgens mij niet van 'mens' spreken. Voor bomen en al het andere geldt dit ook." (Plato, Cratylus, 393B)

Het begrip variatie betreft de vele kleine verschillen die er tussen de individuele planten en dieren van alle soorten bestaan. In de predarwiniaanse biologie werd variatie beschouwd als een bijkomstigheid en soms ook als een degeneratie van het ideale type of van het oorspronkelijk geschapen perfecte exemplaar. Systematici, bijvoorbeeld, ervoeren variatie als een storende factor bij hun classificatiewerkzaamheden. Darwins opvatting over variatie staat lijnrecht tegenover die van de traditionele (typologische) biologie. In zijn visie, en die van de moderne biologie, is variatie van groot belang als het aangrijpingspunt voor natuurlijke selectie.

"An important property of any copying process: it is not perfect. Mistakes will happen. It is ultimately these mistakes that make evolution possible." (Dawkins 1976, The Selfish Gene, pp. 16-17)

Dat de implicaties van een bevinding als die van Darwin beslist niet mals zouden zijn wist Socrates al:

"Socrates: Kunnen we aan iets wat steeds wegglipt een juiste naam geven, en eerst zeggen dat het zus is en later dat het zo is? Of wordt het terwijl we erover praten onvermijdelijk iets anders, dat wegglipt en niet langer aan de naam beantwoordt?

Cratylus: Dat moet wel.

Socrates: Hoe kan dan iets wat nooit eender is bestaan? Als het namelijk ooit eender blijft, verandert het in die periode natuurlijk helemaal niet. En als iets altijd eender is en hetzelfde blijft, hoe kan het dan veranderen of bewegen, terwijl het in geen enkel opzicht van de eigen grondgedachte afwijkt?

Cratylus: Dat kan helemaal niet.

Socrates: Het kan zelfs onmogelijk door iemand worden gekend. Want zodra je zou naderen om het te kennen, zou het veranderen en iets anders worden, zodat je het wat en hoe ervan niet meer kon kennen. Er bestaat toch helemaal geen kennis die iets bestrijkt dat op geen enkele manier bestaat?

Cratylus: Het klopt wat je zegt.

Socrates: Je kunt vermoedelijk zelfs zeggen dat er helemaal geen kennis is, Cratylus, als alle dingen veranderen en niets op z'n plaats blijft. Als namelijk dit ding zelf, kennis, niet in iets anders dan kennis verandert, zal de kennis altijd blijven en zal er kennis zijn. Maar als de eigenste grondgedachte van kennis verandert, verandert die in een andere grondgedachte dan kennis en zal er meteen geen kennis meer zijn. Als de verandering nooit ophoudt, zal er nooit kennis zijn, en zo geredeneerd bestaat er niets dat kent en niets dat wordt gekend."
(Plato, Cratylus, 439D)

Waarheid en natuurlijke selectie

"We are designed by natural selection to be truth-seeking creatures." (Blackmore 1999, The Meme Machine, p. 202)

"Hoe kan zoeken naar waarheid ontstaan in een economisch gestuurde wereld? Als tekenen gebruikt worden, dan toch om anderen te manipuleren via drogering, bedrog, bluf, humbug en schijn.
Zuivere waarheid - het verlangen daarnaar kan de strijd om het bestaan niet overleefd hebben." (Oudemans 2012, In natura, p. 60)

Dolend door illusies

“Het is niet bewezen, dat wie alle illusies wegneemt, een zuivere waarheid overhoudt; het kan ook zijn, dat hij niets overhoudt.” (Verhoeven 1966, Rondom de leegte, p. 164)

Identiteit en differentie

"De rups die wordt uitgewoond door de larven van de parasitiare braconide wesp. De rups wordt niet alleen van binnenuit verteerd, hij wordt ook gedrogeerd: hij wordt gedwongen om zijn tegenstanders, de larven, te beschermen tegen aanvallers.

De rups is de ideale kantiaan: tegen zijn neigingen in volgt hij zijn van boven ingegeven plicht tot altruïsme ten opzichte van de braconide wespen. Een ethicus avant la lettre.

Wat er echt gebeurt is nog eigenaardiger. Het is niet zo dat de wesp parasiteert op de rups. Dat is substantivistisch gezichtsbedrog. Wespen en rupsen zijn geen zelfstandige wezens, maar voertuigen voor vermenigvuldigers. Vanuit het gezichtspunt van het gen: een vermenigvuldiger bezet twee vehikels tegelijkertijd. Via de wesp brengt het genetisch materiaal zichzelf in in de rups, om die te drogeren. De wesp en de rups worden beide gemanipuleerd door een en hetzelfde virus. Afscheid van de scheiding van identiteit en differentie." (Oudemans 2012, In natura, p. 59)

Marx' overschatting

De filosofen hebben de wereld slechts verschillend geïnterpreteerd; het komt er op aan haar te veranderen.

- K. Marx

Filosofen hebben de wereld willen interpreteren en veranderen, maar het probleem is, dat zij van de wereld afhankelijk zijn, en toch moeten geloven haar te kunnen interpreteren en veranderen.

- Th. C. W. Oudemans

Fixing Dawkins

Richard Dawkins besluit zijn revolutionaire boek The Selfish Gene met de tenenkrommende zin:

"We are built as gene machines and cultured as meme machines, but we have the power to turn against our creators. We, alone on earth, can rebel aginst the tyranny of the selfish replicators." (Dawkins 1976, The Selfish Gene, p. 201)

Deze 'cartesiaanse' stuiptrekking is, darwinistisch gezien, een gruwel. De bewering dat er 'iets' in de mens huist dat in staat is het evolutionaire proces te transcenderen werpt ons linea recta terug in een pre-darwinistisch tijdperk.

Daniel Dennett deelt Dawkins om deze reden een corrigerende tik uit:

"It cannot be 'memes versus us,' because earlier infestations of memes have already played a major role in determining who or what we are. The 'independent' mind struggling to protect itself from alien and dangerous memes is a myth." (Dennett 1995, Darwin's Dangerous Idea, p. 365)

Een rechtlijnige darwinist stelt: er is geen 'wij' in tegenstelling tot de replicatoren die ons aansturen, maar 'wij' zijn slagvelden van elkaar bestrijdende replicatoren. Het bewuste autonome zelf; de auctor intellectualis als kapitein op het schip, is een illusie.

Susan Blackmore schrijft zodoende:

"To live honestly, I must just get out of the way and allow decisions to make themselves." (Blackmore 1999, The Meme Machine, p. 244)

Hoewel er niemand thuis is, niemand die in staat is te kiezen, staan 'we' volgens Sue niettemin voor een tweespalt:

"We can carry on our lives as most people do, under the illusion that there is a persistent conscious self inside who is in charge, who is responsible for my actions and who makes me me. Or we can live as human beings, body, brain, and memes, living out our lives as a complex interplay of replicators and environment, in the knowledge that that is all there is. Then we are no longer victims of the selfish selfplex. In this sense we can be truly free - not because we can rebel against the tyranny of the selfish replicators but because we know that there is no one to rebel." (Ibid., p. 246)

Of dit laatste daadwerkelijk mogelijk is valt echter te betwijfelen:

"Zo nemen we in de mens een voortdurend heen en weer gaan waar tussen de menselijk noodzakelijke hybris in de aanspraak, de geschiedenis te overstijgen, en besef van geringheid, dat de mens terugwerpt op zijn eindigheid en historiciteit, maar dat zelf tot hybris verwordt, zodra de mens meent, zich in zijn historiciteit te kunnen schikken: de mens is zo eindig, dat hij zijn eindigheid niet op zich kan nemen." (Oudemans 1980, De Verdeelde Mens, p. 149)

Frans de Waal "leest" Richard Dawkins

Frans de Waal bespreekt op pagina 27 en 28 van zijn boek De Aap in Ons (2005) Richard Dawkins' The Selfish Gene (1976):

"In dezelfde tijd dat Ronald Reagan en Margaret Thatcher preekten dat hebzucht goed was voor de samenleving, de economie en zeker voor diegenen die een reden hadden om hebzuchtige te zijn, publiceren biologen boeken die deze denkbeelden bevestigden. The Selfish Gene van Richard Dawkins heeft ons geleerd dat, aangezien de evolutie diegenen helpt die zichzelf helpen, zelfzuchtigheid eerder beschouwd zou moeten worden als een motor van verandering dan als een tekortkoming die ons naar beneden haalt.
   Wij mogen dan nare apen zijn, maar het is zinnig dat we dat zijn, en dat komt de wereld alleen maar ten goede. Een piepklein probleem - waarop door pietlutten tevergeefs is gewezen - was de misleidende taal van dit soort boeken. Genen die succesvolle eigenschappen opleveren verspreiden zich onder de populatie, en helpen aldus zichzelf vooruit. Maar dat 'zelfzuchtig' noemen is niet meer dan een metafoor. Een sneeuwbal die van een heuvel rolt en steeds meer sneeuw vergaart helpt zichzelf ook vooruit, maar doorgaans noemen wij sneeuwballen niet zelfzuchtig.
   In het extreme doorgevoerd leidt het alles-is-zelf-zuchtigheid-standpunt tot een nachtmerrieachtige wereld. Deze auteurs hebben een zeer goede neus voor schokeffecten en slepen ons mee naar een hobbesiaans strijdperk waarin iedereen voor zich vecht en mensen alleen blijk geven van grootmoedigheid om anderen te bedotten. Liefde is ongehoord, sympathie ontbreekt en goedheid is slechts een illusie.
   We mogen blij zijn dat dit duistere, onaangename oord louter fantasie is en heel iets anders dan de daadwerkelijke wereld waarin wij lachen, huilen, de liefde bedrijven en met baby's dwepen." 

Lezen is een kunst. Dat blijkt. Dit zegt Dawkins zelf over The Selfish Gene op pagina viii van de introduction to the 30th anniversary edition:

"The best way to explain the title is by locating the emphasis. Emphasize 'selfish' and you will think the book is about selfishness, whereas, if anything, it devotes more attention to altruism. The correct word of the title to stress is 'gene' and let me explain why. A central debate within Darwinism concers the unit that is actually selected: what kind of entity is it that survives, or does not survive, as a consequence of natural selection. That unit will become, more or less by definition, 'selfish'. Altruism might well be favoured at other levels. Does natural selection choose between species? If so, we might expect individual organisms to behave altruistically 'for the good of the species'. They might limit their birth rates to avoid overpopulation, or restrain their hunting behaviour to conserve the species' future stocks of prey. It was such widely disseminated misunderstandings of Darwinism that originally provoked me to write the book.
   Or does natural selection, as I urge instead here, choose between genes? In this case, we should not be surprised to find individual organisms behaving altruistically 'for the good of the genes', for example by feeding and protecting kin who are likely to share copies of the same genes. Such kin altruism is only one way in which gene selfishness can translate itself into individual altruism. This book explains how it works, together with reciprocation, Darwinian theory's other main generator of altruism."

Dawkins' eiland

The Meme Machine

"We once thought that biological design needed a creator, but we now know that natural selection can do all the designing on its own. Similarly, we once thought that human design required a conscious designer inside us, but we now know that memetic selection can do it on its own. We once thought that design required foresight and a plan, but we now know that natural selection can build creatures that look as though they were built to plan when in fact there was none. If we take memetics seriously there is no room for anyone or anything to jump into the evolutionary process and stop it, direct it, or do anything to it. There is just the evolutionary process of genes and memes playing itself endlessly out - and no one watching."
(Blackmore 1999, The Meme Machine, p. 242)

“Die Sprache spricht, nicht der Mensch. Der Mensch spricht nur, indem er geschicklich der Sprache entspricht.”
(Heidegger 1956, Der Satz vom Grund, p. 161)

Uitstel van executie

"Why life? Does life, scientifically viewed, have an overall function? Our answer is yes. A barometric pressure gradient in the atmosphere, the difference between high- and low-pressure masses, leads to a tornado, a complex cycling system. The tornado's function, its purpose, is to eliminate the gradient. Life has a similar natural purpose. Only instead of quickly destroying a pressure gradient and then disappearing, it tends to reduce, over billions of years, the huge solar gradient between hot sun and cold space, growing in complexity as it does so. The growth of complex, intelligent life can be directly traced to the effectiveness of life as a cycling material system adept at reducing gradients. The original and basic function of life, as of the other complex systems that we examine in this book, is to reduce an ambient gradient." (Schneider & Sagan 2005, Into the Cool, p. 8)

Was Heisst Denken?

Lezen

Donner over Mulisch' Het stenen bruidsbed:

"Vervreemding is het kernwoord. Het komt dan ook éénmaal voor. Is er nu ook een woord dat minder dan een maal voorkomt? Want dat is lezen: het woord te vinden, dat de schrijver nooit zeggen kon."